Kaybolan Ormanlar

Bilhassa ülkemiz genelinde madencilik, kentleşme ve orman yangınları, doğanın ekolojik dengesini bozmakta başat rol oynamaktadır. Bu noktada kaybolan ormanlar, biyoçeşitlilik açısından hayati öneme sahip dengeleri alt üst etmektedir. Dolayısıyla hidroelektrik santrallerinin nehir ve gölleri olumsuz yönde etkilemesi ve endüstriyel atıkların fazlalığı gibi nedenler, ne yazık ki ormanların kalbine hançeri saplamaktadır.
Kanaatimce her şeyden önce ormana olan bakış açımızı masaya yatırmalıyız. Bu perspektiften baktığımızda orman kavramı sorunsallaşmaktadır. Zira orman öylece bizden bağımsız bir köşede duran, insan türünün hizmetinde olan araçsalcı bir anlayışla karşımıza çıkmaktadır.
Bu bağlamda Bruno Latour’un doğa ve kültür arasındaki devamlılığı vurgulayan yaklaşımı önemlidir. Latour’a göre “toplumsal olanı özel bir alan, belirli bir âlem veya tikel bir tür şey olarak değil, yalnızca hayli kendine özgü bir yeniden ortaklık kurma ve yeniden bir araya toplama hareketi olarak tanımlayacağım.” Görüldüğü üzere Latour toplumun, içindeki tüm türlerin bir aradalığına vurgu yapmaktadır. Dolayısıyla bu bakış açısında doğa, edilgen bir nitelik taşımamaktadır.
Yine doğayı bağımsız ve kendi çeperinde bekleyen bir anlayışla görmeyen Donna Haraway’a göre de doğa, etrafı çitlerle örülmüş ve edilgen bir yapının tezahürü değildir. Nitekim Haraway ve Latour’un pencerelerinden doğaya baktığımızda insanlar ve ormanlar arasında oluşan bir ilişkiler bütünü görürüz.
Bu ilişkiler bütünü içinde endüstriyel atıkları, insan olmayan hayvanların acıları ve küle dönen ormanların hikayesi vardır. Zira bu hikayenin içinde kuş cıvıltıları, sincapların evleri, çekirgelerin sesleri hazin bir tabloyla yer almaktadır. Son olarak kaybolan ormanların bu hüzünlü öyküsünü Ferruhzad Furuğ ile bitirmek istiyorum.
Biz o yemyeşil akan ormanda
bir gece yaban tavşanlarına
ve o soğukkanlı, acılı denizde
inci dolu istiridyelere
ve o yapayalnız, muzaffer dağda
genç kartallara sorduk ne yapmalı?

Kaynak: Ormanlara, Sıcaklara ve Yangınlara Dair: 2021 Köyceğiz Orman Yangınlarının Sosyolojik İzdüşümleri. Mehmet Bozok- Nihan Bozok