sivil Toplum kavramının kökenleri ve tarihî arka planı

17. yüzyıldan önceki dönemde siyasal iktidarın meşruiyet ve kaynağının, toplum ve dünya dışında bir yerlerden kaynaklandığı düşünülmekteydi.

 17. yüzyıl ve 18. yüzyılla birlikte insanlar toplumsal düzenin kaynağını ilahi bir güçten değil, bu işleyişi ve bu düzeni toplumun kendi içinde aramaya başlamışlardır.

 Bu tarihsel  süreçte  piyasa  ekonomisi,  coğrafi  keşiflerle  farkına  varılan  ve  öğrenilen  kültürler,  farklı sosyal  düzenler,  yeni  bir  toplumsal  düzen  fikri  tartışılmaya  başlanmıştır.

  Bu  gelişmelerle  bağlantılı olarak sivil toplum kavramı da tartışılmaya başlanmıştır. John  Keane,  kavramın  tarihsel  gelişim  süreci  dikkate  alındığında  sivil  toplumun  dört  aşamalı  bir dönemleme içinde incelenebileceğini ifade eder:

 1. Kavramın geleneksel anlamında bir kırılma yaşandığını ve sivil toplumun gelecekte dönüşeceği anlamı kazanmaya başladığını ileri sürmektedir. Başka bir deyişle sivil toplumun, siyasi toplumla özdeşleşen anlamından kurtulmaya başladığı evredir.

  2. Sivil alan içindeki  grupların  kendilerini  devlet  otoritesine  karşı  savunmalarının  meşru  olarak görüldüğü evredir. Sivil toplum ile devlet arasında yeni ayrım mevcut durumu hor görmüş ve toplum-sal eşitlik ve yurttaş özgürlükleri sınırlandırılmış, anayasal hükûmet ile belirlenmiş bir geleceğe yönelik hayalci umutlar söz konusu olmuştur.

3. Devlet ile sivil toplum arasındaki  ilişki  zayıflamıştır  fakat  aralarındaki  ayrım  korunmuştur. Burada  sivil  toplum  çatışma  üreten  bir  şey  olarak  görülmüştür.  Sivil  toplumun  farklı  bir  biçimde düzenlemesine ihtiyaç duyulmuştur.

 4. Son aşama ise, bir öncekine tepki olarak ortaya çıkmıştır. Düzenleyici devlet iktidarının yeni versiyonlarının  sivil  alanı  yavaş  yavaş  boğacağı  düşüncesi  hâkim  olmuştur.  Buna  uygun  olarak  da çoğulcu ve örgütlenebilen, devletten özerk bir sivil toplum kurmanın önemine vurgu yapılmıştır.

 SİVİL TOPLUMUN DÜŞÜNSEL VE FELSEFİ KÖKENLERİ

Yeni bir yaşam biçimi olarak Aydınlanma Çağı toplumu, çağdaş sivil toplum nosyonunun bir prototipidir.17.  yüzyılda İngiltere’de  başlayan  ve  18.  yüzyılda  Fransa’da  gelişim  gösteren  entelektüel  bir  hareket olan Aydınlanma felsefesi, uzun zamandır birey ve devlet arasındaki ilişkiyi seçkinlerin idealleri ve tutumlarıyla tanımlamak için kullanılmıştır. Sivil toplum kavramının bu tarihsel aralıkta belirginlik kazanmasının nedeni, toplumsal yaşam ve düzendeki krizler ve bir bütün olarak düzen fikrinin sarsılmasıyla ilgilidir